Yangýn algýlama sistemi ihtiyaçlarýnýn belirlenmesi

Projelendirdiðiniz binada yangýn algýlama ve alarm sistemini tasarlamanýn ilk adýmý, söz konusu binada erken yangýn tespitine olan ihtiyacýn deðerlendirilmesi olmalýdýr. Bu baðlamda sýrasýyla;

a)   Binanýn belirli kýsýmlarýnýn ya da tamamýnýn korunmasý,

b)   Binada tesis edilecek sistemin tipi,

c)   Yangýn algýlama ve alarm sisteminin binada tesis edilecek diðer yangýndan korunma amaçlý sistemler ile etkileþimi

konularýnda sýrasýyla karar verilmelidir.

Bu hafta öncelikle binanýn belirli kýsýmlarýnýn ya da tamamýnýn korunmasýna iliþkin TS CEN/TS 54-14 Standardý hükümlerini ele alarak belirleyici unsurlarý ortaya koymaya çalýþtýk.

Binanýn belirli kýsýmlarýnýn ya da tamamýnýn korunmasýna iliþkin esaslar

TS CEN/TS 54-14 Standardýnda konu ile ilgili maddeler aþaðýdaki gibidir.

5.3 Binanýn korunmasý gereken bölümleri

5.3.1 Koruma kapsamý

Binanýn korunacak bölümleri ve tesis edilecek sistem tipleri yetkili makam veya sigorta þirketi gibi bir üçüncü tarafça belirlenebilir. Sistemin kapsamýnýn üçüncü tarafça belirtilmediði durumlarda veya daha kapsamlý bir sistemin kurulmasý istendiðinde her alandaki riski deðerlendirirken aþaðýdaki hususlarýn dikkate alýnmasý gerekir:

a) Tutuþma ihtimali,

b) Yangýnýn baþlangýç odasýnýn içinde yayýlma ihtimali,

c) Yangýnýn baþlangýç odasýnýn dýþýna yayýlma ihtimali,

d) Yangýnýn sonuçlarý (ölüm, yaralanma, mal kaybý ve çevre hasarý dâhil),

e) Diðer yangýndan korunma tedbirlerinin varlýðý.

5.3.2 Kapsamýn tarifi

Koruma kapsamý aþaðýdaki gibi açýklanabilir:

a) Toplam koruma: Binanýn bütün bölümlerinin korunmasý,

b) Bölme korumasý: Bina içinde bir veya daha fazla sayýda yangýn bölmesinin korunmasý,

c) Kaçýþ yolu korumasý: Kaçýþ yollarý yangýn veya dumanla kapatýlmadan önce bunlarýn kullanýlabilmesini saðlamak üzere kaçýþ yollarýnýn korunmasý,

d) Mahallî koruma: Bina içinde bulunan ve bir yangýn bölmesinin tamamýný oluþturmasý gerekmeyen belli bir cihazýn veya fonksiyonun (kaçýþ yollarý hariç) korunmasý,

e) Teçhizat korumasý: Belli bir cihazýn veya teçhizatýn korunmasý.

5.3.3 Toplam koruma

Toplam koruma sistemi, bu kýlavuzun özel olarak muaf tuttuklarýnýn dýþýnda binanýn içindeki bütün hacimleri kapsayan bir otomatik yangýn algýlama sistemidir.

5.3.4 Bölme korumasý

Bölme korumasý sistemi binanýn sadece belirli kýsýmlarýný (genellikle en hassas alanlarý) kapsayan bir otomatik yangýn algýlama sistemidir. Bir bölme korumasý sisteminin sýnýrlarý, yangýn bölmesi sýnýrlarý olmalýdýr. Bu sýnýrlar içindeki koruma toplam koruma sistemininki ile ayný olmalýdýr. Bir kýsmi koruma sistemi kullanýlacaksa, binanýn korunacak kýsýmlarý Madde 5,6’daki dokümantasyonda belirtilmelidir.

5.3.5 Kaçýþ yolu korumasý

Sadece kaçýþ yollarýný koruyan bir sistemin insanlara, kaçýþ yollarý duman ve ýsý ile kapanmadan önce kaçmalarý için zamanýnda yangýn alarmý vermesi amaçlanýr. Bu tip sistemlerin yangýnýn kaynaðý olan odada bulunabilecek insanlarý korumasý beklenmemelidir. Bu sistem sadece yangýnla doðrudan ilgili olmayanlara bilgi vermek amacýný taþýr. Genel olarak, kaçýþ yollarýna monte edilen duman dedektörlerinin insanlara bu yollardan kaçmalarý için zamanýnda yangýn alarmý vermesi beklenir. Ancak, kaçýþ yollarýna bitiþik odalardaki bazý yangýn durumlarýnda dumanýn yangýndan dar açýklýklar vasýtasýyla (kapý çatlaklarý gibi) kaçarken soðuduðu ve tavana monte edilmiþ olan dedektörler çalýþmadan önce baþ hizasýnda ve altýnda duman birikmesine sebep olduðu görülmüþtür. Böyle bir soðuma ihtimali varsa kaçýþ yollarýnýn korunmasý için bitiþik odalara yangýn algýlayýcýlarýn monte edilmesi gerekli olabilir.

5.3.6 Mahallî koruma

Mahallî koruma belirli fonksiyonlarý, özel cihazlarý ve yüksek riskli alanlarý korumak için kullanýlabilir. Mahallî koruma alanýnýn tecrit edilmesi gerekmez, toplam koruma veya bölme korumasý içinde yer alabilir, fakat genel korumadan daha yüksek bir koruma seviyesine sahip olabilir. Mahallî koruma kendi baþýna korunan alan içinde baþlayan yangýnlara karþý iyi koruma saðlayabilir, fakat bu alanýn dýþýnda baþlayan yangýnlar için koruma etkisi çok azdýr veya hiç yoktur.

5.3.7 Teçhizat korumasý

Teçhizat korumasý belirli teçhizatýn içinde baþlayan yangýnlara karþý koruma saðlar. Teçhizat korumasý saðlayan dedektörler çoðunlukla teçhizat mahfazasýnýn içine yerleþtirilir ve böylece genel koruma amaçlý dedektörlerden daha önce yangýný algýlayabilir. Mahallî korumada olduðu gibi, teçhizat korumasý kendi baþýna korunan alan içinde baþlayan yangýnlara karþý iyi koruma saðlayabilir, fakat bu alanýn dýþýnda baþlayan yangýnlar için koruma etkisi çok azdýr veya hiç yoktur.

5.3.8 Korunmasý gerekmeyen alanlar

Özel þartlar yoksa bazý alanlar yangýndan korunma gerektirmeyecek kadar düþük yangýn riskine sahip alanlar olarak deðerlendirilebilir (Madde A.5.3.8).

A.5.3.8.Otomatik algýlama ile korunmasý gerekmeyen alanlar aþaðýdakileri içerebilir:

a) Yanýcý malzeme veya çöp depolama amacýyla kullanýlmamalarý kaydýyla banyolar, duþlar, yýkanma odalarý, tuvaletler,

b) Döþemelerden, tavanlardan ve duvarlardan geçiþ yerlerinde uygun þekilde yangýna karþý korunmuþ olmalarý veya yangýn tecridine sahip olmalarý kaydýyla ve acil durum sistemlerine ait kablolarý içermemeleri þartýyla (kablonun en az 30 dakika yangýna dayanmasý durumu hariç) kesit alaný 2 m2’den az olan düþey þaftlar ve düþey kablo kanallarý,

c) Çatýsýz yükleme sundurmalarý,

d) Brüt hacmi 20 m3’ten az olan havalandýrmasýz, donmuþ gýda depolarý.

Boþluklarýn (döþeme altý ve tavan üstü boþluklar dâhil) aþaðýdaki durumlarda baðýmsýz dedektörlere sahip olmasý gerekir:

e) Boþluktaki yangýnýn boþluk dýþýndaki dedektörler tarafýndan algýlanmasýndan önce yangýnýn baþladýðý odadan dýþarýya yangýnýn veya dumanýn yoðun þekilde yayýlmasý ihtimali olmasý,

f) Boþluktaki yangýnýn algýlanmasýndan önce acil durum sistemlerine ait kablolara hasar verme ihtimalinin olmasý.

Aþaðýdaki özelliklere sahip boþluklarda baðýmsýz dedektör olmasý gerekmez:

g) Yüksekliði 1 m’den az olan alanlar,

h) Uzunluðu 10 m’den az olan alanlar,

i) Geniþliði 10 m’den az olan alanlar,

j) Diðer alanlardan yanmaz malzemelerle tamamen ayrýlmýþ olan alanlar,

k) Herhangi bir 1 m2’lik kýsmýnda 25 MJ yanýcý malzemeden fazla yangýn yükü yoðunluðuna sahip olmayan alanlar (Bunun için standardýn Ek D tablosundaki deðerler ya da seçilen kablolarýn kataloglarýndaki MJ/m cinsinden deðerleri baz alýnarak hesaplama yapýlýr),

l) Acil durum sistemlerine ait kablolarýn geçmediði alanlar (kablonun en az 30 dakika yangýna dayanmasý durumu hariç).

Sonuç olarak yangýn algýlama ve alarm sistemi projelendirdiðiniz bina ile ilgili, varsa ilgili makam, idare, kullanýcý vb. ile yangýn danýþmaný ve sigorta þirketinden koruma kapsamýný talep etmeniz gerekmektedir. Koruma kapsamý sizlere yazýlý olarak belirtilmediyse bu durumda risk deðerlendirme bilgileri ýþýðýnda korunmasý gerekmeyen alanlar hariç yangýný erken tespit için tasarýmýnýza karar vermeniz gerekmektedir. Ýlgili makam, idare, kullanýcý v.b. ile yangýn danýþmaný ve sigorta þirketinden koruma kapsamý proje müellifine yazýlý olarak iletilmemiþse ve projenin koruma kapsamýnda bir eksiklik olursa doðrudan proje müellifleri sorumlu tutulur.